M.Ö. 297 Yilinda Izmit Körfezi ve civari Bitinya Kralligi'na baglanmistir.Bitinya kralligi himayesinde Körfez ve çevresinin yerlesime çok elverisli olmasindan dolayi kisa zaman içinde yörede "NICEA" Iznik, "LIBYSSA" Dil iskelesi, "BRUNG" Yarimca gibi kentler kurulmaya baslamistir.
Bitinya Krali I. Nicomed, Izmit Körfezi'nin ( Nicomedia Körfezi ) kuzey kiyilarina dogru kralligin iç ve dis güvenligini saglanmak amaciyla yeni sehircikler kurar.
Bunlar;
1.Dacybza ( Gebze )
2.Lbyssa ( Dil iskelesi )
3.Kalos Agros ( Darica )
4.Nikeiata ( Eskihisar )
5.Galakrene ( Hereke )
6.Brunga ( Yarimca )
7.Fhlokrene ( Tavsancil )
Tarihi kaynaklara bakildiginda bugün Dilovasi'nin en büyük Mahallesi olan Diliskelesi'nin tarihçesinin çok eskilere dayandigi görülür. Diliskelesi'nin Gebze'nin 12 km dogusunda yer alan en eski yerlerden biri olan Nicamedia'ya bagli bir kiyi kenti oldugu sanilmaktadir.Tarih içinde Osmanli topraklarina 1419'da 3 kez katilan bu yöre karsi kiyida bulunan Hersek'e geçislerde iskele olarak kullanilmistir. Dilderesi'ne bagli olarak Diliskelesi adini almistir. Gebze'de bulunan bazi kalintilardan tarihin bilinen dönemleri Bizanslilara kadar uzamaktadir. Ilçeye çok önem veren Romalilar,bu topraklari korumak için Eskihisar ve Hereke kalelerini insa etmislerdir.Diger bir ifade ile Dilovasi ve Gebze, Libissa adi verilen bir köy olarak Asya'ya karsi bir savunma hatti olarak kullanildigi tarihçiler tarafindan ileri sürülmektedir. Ilçe Büyük Iskender'in ölümünden Mekodonyalilarin Trakya Krali Limanhos ve haleflerinin müteakiben Bitinya Krallari hakimiyetine ve daha sonra Dogu Roma Imparatorlugu egemenligi altina girmistir.
LIBYSSA ISKELESI ( DILISKELESI ) / I.Justinyen'in yeni yol politikasina göre;denizden Nicaia'ya iliski kurmak amaci ile yapilmistir. M.S. 1873 yilina kadar (Izmit körfezinin en dar yerinde olmasi nedeni ile) önemini korumustur.
Tarihsel süreç içinde Diliskelesi'ni önemli kilan neden ise Izmit Körfezi'nin karsi kiyiya en yakin yerinin burada olmasidir. Hersek burnu ile Diliskelesi arasindaki deniz mesafesi çok kisadir. Bitinya, Roma, Bizans ve Osmanli imparatorluklari zamaninda önemli bir yerlesim yeri olan Iznik'e en kisa ve hizli yoldan ulasim yüzyillar boyunca bu noktadan saglanmistir. Günümüzde de önemini koruyan Diliskelesi mevkii'ne Körfez Geçis Köprüsü adi altinda Diliskelesi ile Hersek burnu arasinda asma köprü yapma projeleri baslamis durumdadir.
Dilovasi'nda yasayan eski imparatorluklarin biraktigi eserler ise Liyssa kalesi, Liyssa iskelesi( Diliskelesi) ve Mimar Sinan Köprüsüdür.
LIBYSSA SURU / Bu günkü Diliskelesi Kuzeybatisinda Gebrez tepedeki bu surlar M.S. VII. Yüzyila aittir. Kirk metre civarinda. Halen içinde bir mahzen ile yatir vardir. Prof. A.M. Mansel'e göre bu mezarin ANIBALA'a ait olmasi muhtemeldir. MIMAR SINAN KÖPRÜSÜ / Kanuni Sultan Süleyman döneminde Mimar Sinan'a yaptirilan bu tarihi köprü Dilderesi üzerinde yer almaktadir. HERSEK BURNU / Günümüzde de tarihi önemi koruyan Hersek Burnu Izmit Körfezi'nin en dar kesimini olusturmaktadir.
Yunan ve Ingiliz isgallerini gören bu bölge Ingilizlerin Gebze'yi isgal etmek için Diliskelesi'ne Ingiliz askerlerinin çikartma yaptiklarina sahit olmustur. Gebze'yi isgal eden Ingiliz askerleri Diliskelesi'nden çikartma yapmislardir. Yunan askerleri ise Diliskelesi tren istasyonunu kullanmislardir. Buradan çikan askerler Tavsancil, Çerkesli ve çevre Ilçelere ulasip halki sindirmek ve istediklerini kolayca elde etmek için her türlü baskiyi uygulamislardir.
T.C
ANKARA
GENEL KURMAY BASKANLIGI
18 OCAK 1979
GEBZE BELEDIYE BASKANLIGINA
GEBZE
ILGI: GEBZE Belediye Baskanliginin 2.1.1979 gün ve 4 sayili yazisi.
1. 13 Temmuz 1336 (1920) günü, Ingiliz kuvvetleri, topçu atesinden sonra,GEBZE' ye taarruz etmis, Dil Iskelesi'ne çikarma yapmis ve GEBZE' yi isgal etmistir. Gebze' yi savunan " Osmancik Taburu " üstün Ingiliz kuvvetlerinin taarruzu karsisinda, GEBZE' yi bosaltarak 15 kilometre kuzeye çekilmistir.
BELGE:254
(Gebze kaymakamliginin 21 Kasim 1336 tarih ve 383 sayili yazisindan)
Bir subay komutasindaki Yunan askerleri 18 Kasim 1336 (1920) Persembe günü Diliskelesi'nden hareket ederek Tavsancil köyünü abluka etmisler ... Köy ihtiyar heyetine baski yaparak, halkin Yunan askerlerinden memnun olduklarina dair,mazbata düzenlenmesini istemislerdir. Muallim, Çerkesli ve Demirci köylerinde de ayni yolda davranmislardir. Istasyondaki Yunan askeri komutanligi bu gibi hareketlerde bulunarak halki incitmektedir.
Cumhuriyet dönemindeki gelisme ise, Türkiye'nin planli sanayilesme döneminin baslangici olan 1960 yillarina kadar gider. Cumhuriyetin ilk yillarinda Ilçe halkinin geçim kaynagi tarima dayali bir görünüm sergiliyordu. Planli sanayilesme ile birlikte fabrikalarin kurulmaya baslamasi, Dilovasi Ilçesi ve çevresini sanayi bölgesi haline getirmistir. Ilçe'de kentsel yerlesim fabrikalarda çalisanlarin barinmak maksadiyla ile yaptiklari gecekondu ve müstakil ev yapmalari daha sonra akraba, es, dost araciligi ile is ve as sikintisi çeken insanlarin direk ugrak yeri olmustur.
Eynerca Deresi ile Dilderesi arasindaki Diliskelesi yada Dilovasi olarak adlandirilan kesim Çerkesli Köyü'ne aitti. Eynerce deresinin diger kismi Tavsancil Köyü'ne aitti. Dilderesi'nden baslayip Izmit Körfezi'ne kadar uzanan kesim ise Tavsanli ve Muallim köyü sakinlerine aitti. Dilovasi kesiminde Çerkesli Köyü'nün bag ve bahçeleri bulunuyordu. 1955 yilina dogru yaptirilan E-5 karayolu Dilovasi'ndan geçirildi. Buralari deger kazandi. Buralarda ilk olarak 1954' Marshall Boya Fabrikasi, 1966'da Çolakoglu, ardindan Basf Sümerbank, Nasas, Diler Demir, OlmukSa-Alemdar gibi bir çok fabrika kurulmaya basladi. Çerkeslinin Dilovasi kesimi artik baglik bahçelik degil, sanayi alaniydi. 1965'ten sonra Dilovasi kesimi sanayi alani olunca yeni is sahalari açildigindan buraya Dogu Anadolu bölgesinden göçler basladi. Artik, bag ve bahçe yerleri çoktan satilmis, buralari yerlesim yerleri olmaya baslamisti.
1970 yilina gelindiginde Çerkeslinin nüfusu 1226 olarak belirlendi. Bu nüfusun 400 kisilik bölümü asagi kesimde kaliyordu. 1970'ten sonra göçler iyice artti. Artik Çerkesli Köyü'nün ahalisi de asagi kesime inmeye basliyordu. Ancak yinede nüfusun büyük bir bölümünü Karslilar, Agrililar, Erzurum ve Gümüshaneliler olusturuyordu. 1980 yilinda nüfus 4000'leri buldu. 1985'teki sayimda ise 7227 kisilik nüfus ile Çerkesli, Kocaeli bölgesinin en büyük köylerinden birisi durumundaydi. 31 Aralik 1986 tarihinde Resmi Gazete'de yayinlanan bir karar ile 8500 nüfuslu Çerkesli Köyü ile 3800 nüfuslu Muallimköy birlestirilerek Dilovasi'nda toplam 1200 nüfuslu bir belediyelik kararlastirilmis, söz konusu belediye 7 Haziran 1987 tarihinde yapilan belediye baskanligi seçimlerinden sonra Dilovasi Belediyesi adi altinda hizmete baslamistir. Bu arada yukari Çerkesli Köyü ile asil Muallim Köyü (650 nüfuslu) nün daha sonra (ekim 1987de) Dilovasi Belediyesi'nden ayrilip tekrar müstakil bir köy durumuna getirilmesi için bir referandum yapilmis, Çerkesli Köyü ve Muallimköy Haziran 1988 tarihinde Içisleri Bakanligi'nin onayiyla Dilovasi Ilçesinden ayrilip tekrar müstakil birer köy durumuna gelmislerdir. Bu gelismelerden sonra Dilovasi 7 Mahalleli bir belde konumuna gelmistir.
Ancak;
Nüfusu ile gelişen Dilovası yeni kurulan 43 ilçeden biri olmaya hak kazandığı kanun tasarısı 22 Mart 2008 tarihinde TBMM İçişleri Komisyonu’nda kabul edildi. Tasarıya göre nüfusu 2 binin altında olan 863 belde belediyesinin tüzel kişiliği ortadan kaldırılacak ve bu belediyeler köye dönüştürülecek. Bu belediyelerin tüzel kişilikleri ise ilk mahalli seçimlere kadar devam edecek. Bu kapanan belediyelerin içerisinde Tavşancıl Belediyesi de bulunduğundan Tavşancıl mahalleleri ile birlikte Dilovası'na bağlandı. Böylece Dilovası İlçesi 11 mahalleyi kapsayan bir ilçe oldu. Bununla birlikte Dilovası ilçesine bağlanan köyler de oldu.
Dilovası ilçesine bağlanan köyler
NO
KÖYLERİN ADI
1
Çerkeşli
2
Köseler
3
Tepecik
4
Demirciler
Bugün göç alma hizi azalsa da 50.000'leri geçen nüfusu ile Dilovası Ilçe olmuştur. Dilovasi Ilçesi kamu hizmeti yönünden halkin isteklerine cevap vermeye ve ihtiyaçlari karsilamaya başlamıştır.
Dilovasi'na , Dilderesi'ne ve Diliskelesi'ne adini veren dil kelimesi konusunda ise bazi söylentiler vardir. Bu söylentiler Diliskelesi sahilinde denize dogru dil seklinde toprak çikintisi olmasi, burada vaktiyle Dilbaba diye bir ermisin yasamasi ve ismini vermesi ve Yalova tarafindaki Hersek burnunun dil seklinde Dilovasi kesimine uzamasidir.
Alıntıdır. . .
Konu: Dilovası Tarihcesi 
